Małopolski Szlak Architektury Drewnianej

Wycieczka autokarowa
Data: 10.04.2022 (niedziela)

Prowadzący:

Stefan Jurkowski

Trasy:

Wycieczkę przygotował i poprowadzi Stefan Jurkowski
Wyjazd w dniu 10 kwietnia 2022 r. o godz. 7:00 z parkingu pod Muzeum PRL (dawne kino „Światowid”) os. Centrum E 1.
Przejazd ulicami: Andersa, Wiślicką, Stella-Sawickiego, Al. Pokoju, Zakopiańską do Góry Borkowskiej i zjazd na Skawinę.

W programie zwiedzanie drewnianych kościołów w miejscowościach:
- Polanka Wielka (p. w. św. Mikołaja)
- Poręba Wielka (p. w. św. Bartłomieja)
- Grojec (p. w. św. Wawrzyńca)
- Jawiszowice (p. w. św. Marcina)
- Osiek (p. w. św. Andrzeja)
- Głębowice (p. w. Najświętszej Marii Panny z Góry Karmel)
- Nidek (p. w. św. Szymona i Judy Tadeusza Apostołów)
- Barwałd (p. w. św. Erazma)
Oprócz wymienionych kościołów będziemy zwiedzać dodatkowo ciekawe obiekty w miejscowościach wymienionych powyżej.
Powrót do Krakowa około godziny 18:00.

O wycieczce:

Wreszcie spotkaliśmy się na wspólnym wyjeździe, pandemia zrobiła nam dwuletnią przerwę w życiorysie. Radości ze spotkania było co niemiara.
Wyjechaliśmy planowo i zwiedzaliśmy kościoły zgodnie z planem. Wcześniej w autobusie Stefan przedstawił nam ogólną historię budownictwa sakralnego, drewnianego. Konstrukcję tych kościołów, ich typy, jak je rozróżniać itp. Nie do wszystkich świątyń udał nam się wejść, część z nich oglądaliśmy tylko z zewnątrz, ale może przy innej okazji uda nam się zobaczyć je również w środku.
Byliśmy na smacznej kawie w Osieku w pięknym nowoczesnym ośrodku, warto tam się wybrać z rodziną na elegancki posiłek. W Osieku zobaczyliśmy odrestaurowywany pałac w stylu mauretańskim, za kilka lat będzie tam ogólno dostępny hotel, to dopiero będzie wypas !

Kościół p.w. św. Mikołaja w Polance Wielkiej wybudowany w pierwszej połowie XVI wieku, ma konstrukcję zrębową o ścianach oszalowanych pionowo z listowaniem i usztywnione lisicami. Nawa i prezbiterium pokryte jednolitym dachem wielopołaciowym o jednej kalenicy.
Przy prezbiterium znajduje się zakrystia zamknięta wielobocznie. Od strony zachodniej do nawy kościoła przylega dwukondygnacyjna wieża o konstrukcji słupowo- ramowej i o ścianach oszalowanych pionowo i poziomo. Wieża pokryta jest hełmem kopulastym zwieńczonym obeliskiem z blachy. Nad świątynią znajduje się sześcioboczna wieżyczka sygnaturkowa z pozorną latarnią.

Kościół św. Bartłomieja w Porębie Wielkiej zbudowano w XVI w. i jest to jeden z najstarszych kościołów na Pogórzu Śląskim. Świątynia ma charakter późnogotyckiego kościoła odmiany śląskiej. Składa się z nawy i węższego zamkniętego trójbocznie prezbiterium z dobudowaną zakrystią, pokrytych blachą. Wewnątrz kościoła można podziwiać późnogotyckie portale z nadprożami wyciętymi w tzw. ośle grzbiety, a na ścianach i stropach widnieje polichromia młodopolska. Rokokowe ołtarze, ambonę oraz prospekt organowy datuje się na koniec XVIII w., natomiast chrzcielnica jest klasycystyczna.

Kościół św. Wawrzyńca w Grojcu powstał w 1671 r. z fundacji Zygmunta Porębskiego, od tego czasu był kilkakrotnie przebudowywany. Kościół orientowany, jednonawowy, drewniano – murowany. Nawa i węższe, trójbocznie zamknięte, prezbiterium są drewniane – wzniesione w konstrukcji zrębowej, o ścianach oszalowanych pionowo z listowaniem. Kaplica otwarta do wnętrza nawy oraz zakrystia są murowane. Odrzwia wejścia z kruchty południowej do nawy mają nadproże o wykroju w tzw. ośli grzbiet. W nawie i prezbiterium znajdują się stropy z fasetami, pokryte barwnymi malowidłami barokowymi.

Kościół p.w. św. Marcina w Jawiszowicach to modrzewiowa, barokowa świątynia konstrukcji zrębowej, podbita gontem. Nawę i prezbiterium kryje wielopołaciowy, jednolity dach gontowy szerokości nawy, nad węższym prezbiterium wysunięty szerokim okapem na wspornikach. To kościół trójdzielny składający się z nawy, trójbocznego prezbiterium i wieży otoczonej zamkniętymi podcieniami zwanymi sobotami. Wysoka wieża konstrukcji słupowej ma lekko pochyłe ściany obite gontem, wieńczy ją oszalowana deskami izbica z ażurową latarnią i cebulastym hełmem. Na kalenicy dachu znajduje się wieżyczka-sygnaturka z ażurową latarnią.
Nawę kryje strop, prezbiterium płytkie, pozorne sklepienie kolebkowe, zdobią je polichromie z lat 20. XX wieku. Wyposażenie jest głównie z XVII–XVIII wieku. Ołtarz główny pochodzi z około 1700 roku, a dwa neogotyckie ołtarze boczne z XIX wieku. W prezbiterium umieszczono pietę z kapliczki na Olszynach z około 1370 roku. Na belce tęczowej znajduje się barokowy krucyfiks oraz posągi Matki Boskiej i świętych. Cenne są: kute drzwi do zakrystii pochodzące z poprzedniego kościoła, rokokowa ambona, późnobarokowe stalle, wczesnobarokowy konfesjonał z figuralnymi malowidłami. Ciekawa jest kamienna kropielnica o ludowym charakterze z XVII wieku i kilka barokowych obrazów.

Kościół św. Andrzeja w Osieku zbudowano najprawdopodobniej w latach 1538–49 na miejscu poprzedniego. Świątynia stanowi akademicki przykład kościoła drewnianego z pogranicza śląsko-małopolskiego i jest najcenniejszym i najbardziej malowniczym kościołem drewnianym na tym terenie. W końcu XV i na początku XVII w. kościół służył jako zbór kalwiński. W 1907 r. w Osieku wybudowano nowy kościół murowany – od tego czasu drewniany kościół nie jest użytkowany. Wewnątrz kościoła, na stropach i ścianach zachowały się resztki malowideł z XVI, XVII i XVIII w. Swoimi kształtami zachwycają barokowy ołtarz główny i rokokowa ambona w kształcie łodzi z 2 poł. XVIII w. Kościół otoczony jest pomnikowymi dębami liczącymi ponad 500 lat.

Kościół Najświętszej Marii Panny z Góry Karmel w Głębowicach wzniesiono w 1518 r. na planie krzyża łacińskiego. Kruchtę południową dobudowano w 1924 r., natomiast prezbiterium z kaplicami w 1931 r. Nawa kościoła jest drewniana, o konstrukcji zrębowej ze ścianami oszalowanymi pionowo z listowaniem, natomiast prezbiterium z przylegającymi kaplicami jest murowane. Przy prezbiterium znajduje się także piętrowa zakrystia. Wyposażenie stanowi: późnorenesansowy ołtarz główny z barokowym obrazem Matki Boskiej wręczającej szkaplerz św. Szymonowi Stockowi, ołtarze boczne z obrazami świętych pochodzące z XVIII-XIX w.

Kościół św. Szymona i Judy Tadeusza Apostołów w Nidku zbudowano przed 1536 lub 1539 rokiem, na miejscu wcześniejszej świątyni. Na przełomie XVI i XVII wieku służył za zbór kalwiński, później ariański, po 1669 roku wrócił do katolików. Podczas II wojny światowej został uszkodzony. Remonty przeprowadzano w 1685 i 1706 roku oraz po I wojnie światowej i w latach 1988–1990.
To świątynia drewniana konstrukcji zrębowej o ścianach krytych gontem i częściowo oszalowanych, posadowiona na wysokim, kamiennym podmurowaniu. Składa się z prostokątnej nawy i węższego prezbiterium zamkniętego trójbocznie z późniejszą zakrystią. Wieża konstrukcji słupowej z 1617 lub 1663 roku ma nadwieszoną izbicę i namiotowy hełm. Kościół otaczają niskie soboty z XVII wieku wsparte na słupach. Nawę i prezbiterium kryje wspólny, stromy wielopołaciowy dach gontowy.We wnętrzu zachowały się gotyckie detale ciesielskie. Najstarsza jest chrzcielnica z XVI wieku. Wyposażenie głównie barokowe to: ołtarze główny i boczne, krucyfiks na belce tęczowej i chór muzyczny. Ściany i stropy pokrywają późnoklasycystyczne polichromie architektoniczno-iluzjonistyczne z 1877 roku, dzieła malarza Jana Imitowskiego, oraz za lewym ołtarzem bocznym fragmenty z XVII wieku. Portale wejściowe mają nadproża w kształcie tak zwanych oślich grzbietów.

Kościół św. Erazma w Barwałdzie Dolnym został zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku. Wieża kościoła jest pozostałością po poprzednim XVI-wiecznym kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W latach trzydziestych XX wieku dobudowano kruchtę.
Kościół został zbudowany w oparciu o konstrukcję zrębową, o ścianach pokrytych pionowo listwowaniem. Dach świątyni jest dwuspadowy, pokryty gontem, nad prezbiterium i kruchtami trójpołaciowy. Wieża kościoła została zbudowana na konstrukcji słupowo-ramowej a na jej szczycie umieszczono hełm baniasty z latarnią i cebulką. W przyziemiu wieży umieszczono zakrystię a do nawy przylegają kruchty. Położenie wieży po wschodniej stronie prezbiterium a nie po zachodniej stronie nawy jest rzadko spotykany.

Stefanowi bardzo dziękujemy za pięknie poprowadzoną wycieczkę, takie piękne perełki mamy na terenie małopolski, tylko jeździć i zwiedzać :)
Monika